Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου 2012

Οικονομολογική προσέγγιση της μικρασιατικής εκστρατείας-καταστροφής



Από την έναρξη του Α’ παγκοσμίου πολέμου, η Αγγλία και η Γαλλία υπολόγιζαν, στηριζόμενες στην ανταντόφιλη τοποθέτηση του Βενιζέλου, στην χρησιμοποίηση για τους σκοπούς τους του ελληνικού στρατιωτικού δυναμικού. Με την κυβέρνηση Βενιζέλου σύμφωνη, βρήκαν έναν πρωτότυπο συνδυασμό οικονομικής «βοήθειας»: Θα άνοιγαν υπέρ της Ελλάδας «λογιστικές πιστώσεις» - που θα υλοποιούνταν στο τέλος του πολέμου.
     Οι λογιστικές αυτές πιστώσεις χαρακτηρίστηκαν σαν «συναλλαγματικό κάλυμμα» για την έκδοση χαρτονομίσματος από την εκδοτική τότε, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Έτσι, όπως παρατηρεί ο Ανδρεάδης, οι «συμμαχικές» δυνάμεις πετύχαιναν «άνευ αμέσων δι’ αυτάς θυσιών» να εξασφαλίσουν την διατήρηση αξιόμαχων ελληνικών στρατευμάτων.
     Το «εφεύρημα» των λογιστικών πιστώσεων και η χρησιμοποίησή του ως κάλυμμα για την έκδοση χαρτονομίσματος σήμαινε μια καταστρατήγηση του νόμου ΓΧΜΒ που επέτρεπε εκδόσεις χαρτονομίσματος με κάλυμμα χρυσού ή συναλλάγματος. Επίσης, οι δανειστές θα μπορούσαν να αρνηθούν την τήρηση των υποχρεώσεών τους. Η Ελλάδα έγινε υποχείριο αυτών άνευ απτού ανταλλάγματος προς όφελός της.

     Οι πιστώσεις αυτές θα υλοποιούνταν μετά το τέλος του πολέμου. Ανεξάρτητα λοιπόν από την τυχόν καλή θέληση των δανειστών –που δεν υπήρχε φυσικά- προϋπόθεση της υλοποίησης των πιστώσεων ήταν ουσιαστικά η νικηφόρα γι’αυτούς έκβαση του πολέμου. Με την θέληση των ελληνικών κυβερνήσεων, τους σχετικούς κινδύνους, το «ρίσκο» αναλαμβανόταν από την Ελλάδα!
Η συμφωνία του 1918 που κυρώθηκε με τον Ν.1235/1918, ήταν διατυπωμένη με περίπλοκο τρόπο, με σκοπό την απόκρυψη του εκμεταλλευτικού περιεχομένου της, και ενώ η συμφωνία δημιουργούσε την εντύπωση χρηματοδότησης της Ελλάδας από τις τρεις πιστώτριες χώρες Αγγλία, Γαλλία, Η.Π.Α, στην ουσία δεν υπήρχε καμία χρηματοδότηση. Οι λογιστικές αυτές πιστώσεις θα ήταν υλοποιήσιμες το αργότερο 6 μήνες μετά το τέλος του πολέμου, οπότε και θα πραγματοποιούνταν ομολογιακό εξωτερικό δάνειο της Ελλάδας με επιτόκιο που θα καθοριζόταν αργότερα και προθεσμία 15 ετών, με δυο λόγια, οι λογιστικές πιστώσεις θα μετατρεπόταν τότε σε συνηθισμένο εξωτερικό δάνειο.

    Το οξύμωρο της υπόθεσης: το εκδιδόμενο ουσιαστικά ΑΚΑΛΥΠΤΟ χαρτονόμισμα δεν θα εχρησιμοποιείτο μόνο για δαπάνες του ελληνικού στρατού, αλλά με ειδική ρήτρα και για τις δαπάνες της αγγλογαλλικής εκστρατευτικής δύναμης στο Μακεδονικό –Αιγαιακό θέατρο του πολέμου. Έτσι, η ΚΑΤΑΧΡΕΩΜΕΝΗ Ελλάδα, έφτανε να χρηματοδοτεί αυτή, τις μεγάλες και πιστώτριές της χώρες. Και όχι μικρά ποσά: 377.000.000 δραχμές!!!

     Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου έγινε μερική υλοποίηση, από την Αγγλία και τις Η.Π.Α. μόνο για μέρος των πιστώσεων του 1918, παρόλο που η συμφωνία προέβλεπε πλήρη υλοποίηση των πιστώσεων.  Και σαν να μην έφτανε η σιωπηρή ελληνική συγκατάθεση στην αθέτηση από τους «συμμάχους» των συμφωνημένων, πραγματοποιείται τον Ιούνιο του 1919, νέα συμφωνία για λογιστικές πιστώσεις 100.000.000 φράγκων μοιρασμένων σε αναλογία 50-50 ανάμεσα σε Αγγλία και Γαλλία. Η συμφωνία γίνεται με τους ίδιους όρους, πράγμα οξύμωρο αφού προβλεπόταν να υλοποιηθούν οι πιστώσεις μετά το τέλος του πολέμου, αλλά ο όρος πως θα ίσχυε αφού ο πόλεμος είχε ήδη τελειώσει; Έτσι η Ελλάδα έγινε έρμαιο στα χέρια των μεγάλων, πλήρες υποχείριό τους στα σχέδιά τους. Ο αγγλικός ιμπεριαλισμός μπορεί να χρησιμοποιούσε κατά βούληση τον ελληνικό στρατό στα επεκτατικά του σχέδια, φρόντιζε όμως να κάνει σαφές ότι συμμετοχή στις δαπάνες του δεν θα είχε.
 
 
     Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε τον Νοέμβρη του 1918. Η μεταπολίτευση στην Ελλάδα έγινε 2 χρόνια αργότερα. Στα δύο αυτά χρόνια, οι λογιστικές πιστώσεις έπρεπε σύμφωνα με τους όρους να υλοποιηθούν. Αυτό δεν έγινε. Και ούτε απαιτήθηκε να γίνει από την ελληνική κυβέρνηση!Η Μικρασιατική εκστρατεία απαιτούσε μεγάλα ποσά. Ο Βενιζέλος μη βγάζοντας τσιμουδιά για την αθέτηση από τους συμμάχους της υλοποίησης των πιστώσεων, αναζητούσε εναγωνίως νέο δάνειο με οποιουσδήποτε όρους.

    Την ίδια εποχή (1918-1919) που οι συμμαχικές δυνάμεις αθετούσαν τις υποχρεώσεις τους, η Ελλάδα τηρούσε με θρησκευτική ευλάβεια τις συνδεόμενες με τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο του 1898 συμφωνίες Στρέιτ, για τα τοκοχρεωλύσια των παλιών εξωτερικών ελληνικών δανείων!!!

    Με την χωρίς όρους προσχώρηση της Ελλάδας στο πλευρό της Αντάντ, αρχίζει μια πολιτική διαδοχικών υποχωρήσεων και υποταγής  στα σχέδια και συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων.
Η Ελλάδα στο τέλος του Α’Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκεται προσκολλημένη στο άρμα του αγγλικού ιμπεριαλισμού, αβοήθητη και οικονομικά υπονομευόμενη και βαλλόμενη από τους ίδιους τους συμμάχους της. Η Ελλάδα είναι πλήρως εξαρτημένη οικονομικά και άρα και πολιτικά από αυτούς. Ο,τιδήποτε έχει να κάνει με την εξωτερική πολιτική επιβάλλεται από τους συμμάχους.

    Η ΝΕΑ ΚΟΡΟΪΔΙΑ: Ύστερα από τις εκλογές του Νοέμβρη του 1920, οι πιστώτριες χώρες ακύρωσαν τις λογιστικές πιστώσεις. Φυσικά η ακύρωση είχε τη σημασία ότι όλες οι εκδόσεις χαρτονομίσματος που είχαν γίνει με το πλασματικό κάλυμμα των λογιστικών πιστώσεων ήταν πια ακάλυπτες. Πρόσχημα για την ακύρωση ήταν η επιστροφή στην Ελλάδα του γερμανόφιλου εξόριστου βασιλιά Κωνσταντίνου. Πρόσχημα χονδροειδές που συγκρούεται με το διεθνές δίκαιο και την απλή λογική:
 
1) Συγκρούεται με το Διεθνές Δίκαιο, γιατί όπως σωστά τονίζει ο καθηγητής Ανδρεάδης, οι διεθνείς συμφωνίες για τις λογιστικές πιστώσεις ήταν συμφωνίες κρατών και όχι κομματικών κυβερνήσεων. Με την λογική που χρησιμοποίησαν οι σύμμαχοι, οι αλλαγές κυβερνήσεων που έφεραν στην εξουσία τους Τζολίτι, Καγιό και Μακ ντόνταλντ στην Ιταλία, Γαλλία και Αγγλία, έπρεπε να σημαίνουν ακύρωση των διεθνών συμφωνιών με τους προκατόχους τους.

2) Συγκρούεται και με την απλή λογική, γιατί ο προσανατολισμός της Ελλάδας προς την συντριφθείσα στον πόλεμο Γερμανία δεν είχε νόημα αφού ο πόλεμος είχε ήδη τελειώσει!

    Ο μετά την Μικρασιατική καταστροφή Υπουργός Οικονομικών Γ. Κοφινάς είπε: «Εμπλακούσα η Ελλάς εις τον ανταγωνισμόν των ευρωπαϊκών δυνάμεων κατά τα έτη 1915-1916 αλλοίωσε το νομισματικό της σύστημα, εκδίδουσα τραπεζογραμμάτια έχοντα ως κάλυμμα απλώς και μόνον πιστώσεις των εμπολέμων ξένων χωρών χωρίς να γίνεται παραμικρά καταβολή εις ξένον νόμισμα. Τα βάρη του πολέμου έφερε εξ ολοκλήρου ο ελληνικός λαός, άνευ εξωτερικής επικουρίας».

    Να αναφέρουμε και το περίφημο αναγκαστικό δάνειο του 1922. Η εξαπάτηση της Ελλάδας με τις λογιστικές πιστώσεις, η πολύμορφή της εκμετάλλευση από το συμμαχικό στρατόπεδο κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία, οδήγησε την Ελλάδα στην πλήρη οικονομική της εξάρτηση από τις μεγάλες δυνάμεις και της απεμπόλησης από αυτήν της οικονομικής της και άρα και της εθνικής της αυτοτέλειας.

 
   Οι σύμμαχοι χρησιμοποίησαν την Ελλάδα ώστε η τελευταία να υλοποιήσει τους όρους της συνθήκης των Σεβρών αρχικά, αλλά στην συνέχεια την υποχρέωσαν να επιτεθεί στα βάθη της Τουρκίας για να πιέσει έτσι τον Κεμάλ ώστε να τον αδυνατίσει διαπραγματευτικά. Όταν τα σχέδιά τους εκπληρώθηκαν ΠΑΡΑΤΗΣΑΝ τον ελληνικό στρατό και την Ελλάδα στην τύχη τους. Ο ελληνικός στρατός χρησιμοποιήθηκε ως μισθοφορικός του αγγλικού που με αυτό τον τρόπο γλίτωσε σε ανθρώπινο δυναμικό και σε χρήμα πάρα πολλά.
    Η Μικρασιατική εκστρατεία όχι μόνο δεν εξυπηρετούσε τα εθνικά συμφέροντα, αλλά απετέλεσε μία από τις τραγικές σελίδες της νεώτερης ιστορίας του έθνους μας, με τις συμφορές που επισώρευσε. Αντί να διαφυλάξει η Ελλάς τα όσα απεκόμισε από την συνθήκη των Σεβρών έκανε το μεγάλο λάθος να αναλάβει για λογαριασμό των συμμάχων την μικρασιατική εκστρατεία.

    Οι «σύμμαχοι» στην προσπάθειά τους να εκβιάσουν τον Κεμάλ σε υποχωρήσεις αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τον ελληνικό στρατό. Η Ελλάδα αποδέχτηκε την συμμαχική απόφαση με αποτέλεσμα να αρχίσουν στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά του κεμαλικού στρατού μόνο από τα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα και χωρίς καμία εγγύηση από τους συμμάχους.

   Μόλις όμως ο ελληνικός στρατός προχώρησε πολύ, τότε ήρθε η ώρα της «διόρθωσης» της κατάστασης από τους "συμμάχους" μας. Μόνο οι Έλληνες είχαν την αυταπάτη ότι θα κατακτούσαν όλη την Τουρκία. Δεν πήραν είδηση τι τους περίμενε: Γάλλοι και Ιταλοί άρχισαν να εφοδιάζουν τους Τούρκους με όπλα, ιματισμό, οπλοπολυβόλα, φορτηγά αυτοκίνητα, αεροπλάνα, καταδιωκτικά και αναγνωριστικά και κάθε λογής πολεμικά είδη, ενώ ο ελληνικός στρατός είχε αφεθεί από τους συμμάχους του ολότελα αβοήθητος.

   Κατά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού, η 11η μεραρχία του Γ’ Σώματος Στρατού αποκομμένη από τις υπόλοιπες μονάδες αφού δεν πρόφτασε να επιβιβασθεί στα πλοία, ζήτησε την βοήθεια των Γάλλων «συμμάχων» που βρισκόταν στα Μουδανιά. Αυτοί αδιαφόρησαν και έτσι η μεραρχία κυκλώθηκε από τον τουρκικό στρατό και αναγκάστηκε σε παράδοση.
Την ημέρα που μπήκαν οι τούρκοι στην Σμύρνη βρισκόταν 21 συμμαχικά καράβια. Οι σύμμαχοί μας θαύμαζαν το θέαμα αδιάφορα. Όσοι έλληνες τόλμησαν να φτάσουν στα καράβια τους σκοτώθηκαν από τους συμμάχους. Ο Γάλλος πρόξενος στην Σμύρνη, κατά την μαρτυρία του αμερικανού συναδέλφου του Χόρτον, ευφυολογώντας ασύστολα για την καθυστέρησή του σε γεύμα, δήλωσε ότι η ατμάκατος που τον μετέφερε προσέκρουε συνεχώς σε πλέοντα πτώματα Ελλήνων και γι’αυτό άργησε στο γεύμα!
 
Μία σημαντική παράμετρος, που δεν έχει τύχει της απαιτούμενης προσοχής από την εθνική ιστοριογραφία, ήταν η -επιτυχημένη όπως αποδείχθηκε- προσπάθεια των Άγγλων να δώσουν στους Τούρκους την  Ανατολική Θράκη ως αντιστάθμισμα της κατάληψης της πετρελαιοφόρου -οθωμανικής τότε- περιοχής της Μοσούλης. Ο Ψυρούκης γράφει σχετικά:
«Με την κατάρρευση του μετώπου και την απασχόληση των Τούρκων στην εκδίωξη των Ελλήνων, οι Άγγλοι ανενόχλητα τον Οκτώβρη του 1922 στέλνουν στρατιωτικά τμήματα αραβικού στρατού της Μεσοποταμίας και καταλαμβάνουν την Μοσούλη. Στις 10/10/1922 η Αγγλία έκλεινε συμφωνία με το Ιράκ από 18 άρθρα, σύμφωνα με την οποία σταθεροποιούνταν η αγγλική κηδεμονία και επιρροή στην Μεσοποταμία. Ο Άγγλος υπουργός των Εξωτερικών λόρδος Κώρζον είχε πραγματοποιήσει την επιθυμία του. Ο Κώρζον της Turkish Petroleum ησύχασε. Τα πετρέλαια της Μοσούλης ήταν στα χέρια της αγγλικής αποικιοκρατίας.
Η επιχείρηση κόστισε στην Ελλάδα πολύ ακριβά, στην Αγγλία όμως τίποτα. Όχι μόνο έπαιρνε την Μοσούλη αλλά είχε να εισπράττει από την Ελλάδα, για τα έξοδα της μικρασιατικής εκστρατείας, χρέη με τόκους και επιτόκια. Οι Αμερικανοί πάλι εισέπρατταν το αντίτιμο της «φιλίας» τους προς την κεμαλική Τουρκία. Ο Γ.Δαφνής αναφέρει ότι πριν ακόμα και από την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης «οι Αμερικανοί ανέλαβαν εν Τουρκία μεγάλα έργα, σιδηροδρόμους, λιμένας, ανοικο-δομήσεις». […]
Οι Άγγλοι,  που ήξεραν πολύ καλά ότι οι κυβερνήτες της Αθήνας δεν μπορούσαν να είναι καλότυχοι, εκμεταλλεύτηκαν σωστά τον χρόνο που τους έδιναν οι προετοιμασίες της τελικής αναμέτρησης. Κινήθηκαν τόσο διπλωματικά όσο και στρατιωτικά. Τα στρατεύματά τους στην Μεσοποταμία ετοιμάζονταν για την αποφασιστική μάχη, για την μάχη της κατάληψης της Μοσούλης την στιγμή που ο κεμαλικός στρατός θα ασχολούνταν με την συντριβή του ελληνικού στρατού.[…]
Η τελική συμφωνία για την Μοσούλη κλείστηκε το 1926, ύστερα από παρέμβαση της Κοινωνίας των Εθνών και προς όφελος των αγγλικών και αμερικανικών τράστ του πετρελαίου».
 
doctor


 
Πηγές- βιβλιογραφία:

- Α.Μ. Ανδρεάδης, Δημόσια Οικονομικά της Ελλάδας 1821-1925.
- Γ.Δελαγραμμάτικας, Παλαιότεροι διακανονισμοί του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους, «Νέος Κόσμος» 1964.
- Γ. Δελαγραμμάτικας,Τα οικονομικά της Μικρασιατικής Εκστρατείας,στο Η Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή, Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, Αθήνα 1988, σσ.90-118.
- Γ.Κορδάτος, Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας, Αθήνα 1958.
- Γ.Κοφινάς, Το Ελληνικό Δημόσιο Χρέος, εγκυκλοπαίδεια «Πυρσού».
- Σ. Μαρκεζίνης, Πολιτική Ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος.
Γρηγόριος Δαφνής, Η Ελλάς μεταξύ των δύο πολέμων 1923-1940,Αθήνα 1955.
- Νίκος Ψυρούκης, Η Μικρασιατική Καταστροφή, Λευκωσία 2000.